Προοίμιο

Σύμφωνα με τις πολιτικές ελευθερίες που κατοχυρώνονται από το Σύνταγμα και αποτελούν το απαραίτητο σημείο αναφοράς για μία κοινωνία πλήρως δημοκρατική, η επαγγελματική άσκηση της δημοσιογραφίας, συνιστά μία σημαντική κοινωνική δέσμευση  προκειμένου να καταστεί εφικτή για όλους τους πολίτες  η ελεύθερη και αποτελεσματική ανάπτυξη των θεμελιωδών δικαιωμάτων της ελευθερίας της ενημέρωσης και της έκφρασης των ιδεών.

Δεδομένου του αντικειμένου τους και του ρόλου τους στην ελευθερία της έκφρασης, οι δημοσιογράφοι αναγνωρίζουν και διασφαλίζουν ότι η επαγγελματική άσκηση των καθηκόντων τους, αποτελεί τον δίαυλο έκφρασης μίας ελεύθερης δημόσιας κοινής γνώμης στο πλαίσιο της πολυφωνίας ενός δημοκρατικού και κοινωνικού κράτους δικαίου.

Παράλληλα, οι δημοσιογράφοι αποδέχονται ότι η επαγγελματική άσκηση  των καθηκόντων τους σύμφωνα με τα συνταγματικά δικαιώματα για την ελευθερία της έκφρασης και την ενημέρωση, υπόκειται σε περιορισμούς που εμποδίζουν την παραβίαση άλλων θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Κατά συνέπεια  προκειμένου να εκπληρώσει αυτές τις δεσμεύσεις και με εμπράγματη εγγύηση προς την ισπανική κοινωνία, την οποία και υπηρετεί, ο επαγγελματίας δημοσιογράφος κατανοεί ότι οφείλει να επιδείξει ατομικά και συλλογικά μία άψογη συμπεριφορά όσον αφορά στο σεβασμό του κώδικα δεοντολογίας της Ενημέρωσης. Οι δημοσιογράφοι, μέλη της Ομοσπονδίας των Ενώσεων Τύπου της Ισπανίας, δεσμεύονται απέναντι στην κοινωνία κατά την άσκηση των καθηκόντων τους να τηρούν τις δεοντολογικές της Αρχές.

Στο όνομα αυτών, η Γενική Συνέλευση της Ομοσπονδίας Ενώσεων Τύπου της Ισπανίας, δημοσιεύει  τις παρακάτω αρχές και κανόνες του δημοσιογραφικού επαγγέλματος.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ

1. Ο δημοσιογράφος θα ασκεί πάντα τα καθήκοντα του σεβόμενος τις αρχές που εμπεριέχονται στον συγκεκριμένο κώδικα δεοντολογίας και η αποδοχή αυτών θα είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ένταξη του στο μητρώο των επαγγελματιών δημοσιογράφων καθώς και στα μητρώα των ομοσπονδιακών ενώσεων Τύπου.

Εκείνοι, που μετά την ένταξη τους στα Μητρώα ή την αντίστοιχη ένωση, συμπεριφέρονται με τρόπο μη συμβατό σε σχέση με τις εν λόγω αρχές, θα βρεθούν αντιμέτωποι με τις κυρώσεις που προβλέπονται από τους σχετικούς κανονισμούς

2 Η πρώτη ηθική δέσμευση του δημοσιογράφου είναι ο σεβασμός της αλήθειας

3. Σε συμφωνία με αυτό του το καθήκον, ο δημοσιογράφος θα υπερασπίζεται πάντα την αρχή της ελευθερίας στην έρευνα και την αρχή της διάδοσης της πληροφορίας με εντιμότητα καθώς και της ελευθερίας του σχολίου και της κριτικής.

4. Επιφυλασσόμενος για την προστασία του δικαιώματος ενημέρωσης των πολιτών, ο δημοσιογράφος θα σέβεται το δικαίωμα ιδιωτικότητας των ανθρώπων και της εικόνας τους έχοντας κατά νου ότι
α) μόνο η υπεράσπιση του δημοσίου συμφέροντος δικαιολογεί τις παρεμβολές και την έρευνα γύρω από την ιδιωτική ζωή ενός ατόμου χωρίς την προηγούμενη συγκατάθεσή του

β) Κατά τη δημοσιογραφική διαχείριση θεμάτων που εμπεριέχουν στοιχεία πόνου ή δυσφορίας των ατόμων που αφορούν ο δημοσιογράφος θα αποφεύγει άσκοπες εικασίες σε σχέση με τα συναισθήματα τους ή τις καταστάσεις στις οποίες έχουν περιέλθει.

γ )Οι περιορισμοί σε σχέση με τις παρεμβάσεις στην ιδιωτική ζωή (ιδιωτικότητας) θα πρέπει να τηρούνται με ιδιαίτερη προσοχή όταν πρόκειται για άτομα που νοσηλεύονται σε νοσοκομεία ή παρόμοια ιδρύματα.

δ) Ιδιαίτερη προσοχή θα δίνεται κατά την διαχείριση θεμάτων που επηρεάζουν τα παιδιά και τους νέους και θα γίνεται σεβαστό το δικαίωμα της ιδιωτικής ζωής των ανηλίκων 

5.  Ο δημοσιογράφος πρέπει να αποδέχεται την αρχή ότι κάθε άνθρωπος είναι αθώος μέχρι αποδείξεως του εναντίου και να αποφεύγει κατά το μέγιστο πιθανές επιβλαβείς συνέπειες που προκύπτουν από την άσκηση των καθηκόντων του.

a) Ο δημοσιογράφος θα πρέπει να αποφεύγει την ονοματοδοσία οικογενειών ή φίλων των ατόμων που κατηγορούνται ή έχουν καταδικασθεί για κάποιο έγκλημα εκτός και αν 
 η αναφορά αυτή είναι απαραίτητη ώστε η ενημέρωση να είναι πλήρης ή δίκαιη.

b)  Θα αποφεύγει  την ονοματοδοσία των θυμάτων ενός εγκλήματος, όπως και την δημοσίευση υλικού που μπορεί να συμβάλει στην εξακρίβωση της ταυτότητας του, ενεργώντας με ιδιαίτερη επιμέλεια όταν πρόκειται για εγκλήματα ενάντια στη σεξουαλική ελευθερία

6. Τα κριτήρια που αναφέρονται στις δυο προηγούμενες αρχές, θα εφαρμόζονται με μεγάλη αυστηρότητα στις περιπτώσεις όπου η ενημέρωση μπορεί να πλήξει ανηλίκους. 
 Συγκεκριμένα, ο δημοσιογράφος δεν θα πρέπει να παίρνει συνεντεύξεις,  να φωτογραφίζει ή να βιντεοσκοπεί ανηλίκους, για θέματα που  σχετίζονται με εγκληματικές δραστηριότητες ή αποτυπώνουν το πεδίο της ιδιωτικής τους ζωής.(?)

7. Ο δημοσιογράφος θα επιδείξει υπερβάλλοντα ζήλο για τον σεβασμό των πιο αδυνάμων και μειονεκτούντων ατόμων. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να επιδεικνύει μία ιδιαίτερη ευαισθησία στις περιπτώσεις  πληροφοριών ή απόψεων που ενδεχόμενα εμπεριέχουν διακρίσεις ή είναι πιθανόν να υποκινήσουν βία ή ταπεινωτικές ανθρώπινες πρακτικές.

a. Για το λόγο αυτό, Θα πρέπει να απέχει από  υπαινιγμούς ή προκαταλήψεις για τη φυλή, το χρώμα τη θρησκεία την κοινωνική προέλευση ή το φύλο ενός ατόμου ή οποιαδήποτε ασθένεια ή φυσική και ψυχική αναπηρία από την οποία υποφέρει

b. Θα πρέπει επίσης να απέχει από τη δημοσίευση τέτοιων στοιχείων, εκτός και αν έχουν  άμεση σχέση με την πληροφορία που δημοσιεύεται.

c. Πρέπει τέλος και σε γενικές γραμμές να αποφεύγει εκφράσεις ή δηλώσεις προσβλητικές ή επιζήμιες για την προσωπική κατάσταση των ατόμων και τη σωματική και ηθική ακεραιότητα τους.

ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ

8. Για να διασφαλίσει την απαραίτητη ανεξαρτησία και αμεροληψία κατά την άσκηση του επαγγέλματός του, ο δημοσιογράφος οφείλει να διεκδικεί για τον εαυτό του και για εκείνους που εργάζονται στη διάθεση του:

α. Το δικαίωμα σε αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας, τόσο όσον αφορά στις απολαβές όσο και στο απαραίτητο υλικό με το οποίο καλείται να εκτελέσει την εργασία του.

β. Την υποχρέωση και το δικαίωμα να αντιταχθεί σε οποιαδήποτε προσπάθεια επιβολής πληροφοριακού μονοπωλίου η ολιγοπωλίου, το οποίο μπορεί να πλήξει τον κοινωνικό και πολιτικό πλουραλισμό

γ. Την υποχρέωση και το δικαίωμα συμμετοχής στην επιχείρηση (όμιλο που ανήκει το μέσο που εργάζεται)  προς την διασφάλιση της ελευθερίας της Ενημέρωσης με τρόπο σύμφωνο με τα δικαιώματα του ενημερωτικού μέσου στο οποίο εργάζεται. 

δ.  Το δικαίωμα επίκλησης ρήτρας συνείδησης, όταν το μέσο από το οποίο εξαρτάται, επιδιώκει μία στάση ηθικής που θα βλάψει την επαγγελματική του αξιοπρέπεια ή αλλάξει ουσιαστικά την εκδοτική του γραμμή.

ε. Την υποχρέωση και το δικαίωμα σε μία επαγγελματική κατάρτιση πλήρη, πλήρως εναρμονισμένη με το σύγχρονο περιβάλλον

9. Ο δημοσιογράφος έχει δικαίωμα προστασίας τόσο εντός της επιχείρησης στην οποία εργάζεται όσο και σε συνεταιριστικούς ή θεσμικούς οργανισμούς από εκείνους που μέσω πίεσης κάθε είδους,  επιδιώκουν να τον εκτρέψουν από το πλαίσιο της πολιτικής που καθορίζεται από τον παρόντα κώδικα δεοντολογίας.

10. Το επαγγελματικό απόρρητο είναι δικαίωμα του δημοσιογράφου καθώς και υποχρέωση που διασφαλίζει την εμπιστευτικότητα των πηγών της πληροφορίας 

Ως εκ τούτου ο δημοσιογράφος εγγυάται το δικαίωμα της ανωνυμίας των πηγών του, εφόσον αυτό του έχουν ζητήσει.   Ωστόσο αυτή η επαγγελματική υποχρέωση μπορεί να προσκρούσει στο ενδεχόμενο η πηγή να έχει παραποιήσει συνειδητά την πληροφορία και επομένως η αποκάλυψη της να είναι και ο μοναδικός τρόπος για την αποφυγή μίας σοβαρής ζημιάς στο κοινωνικό σύνολο.

11. Καθήκον του δημοσιογράφου και το οποίο προκύπτει από την υποχρέωση σε μία διάφανη ενημέρωση, είναι να παρακολουθεί προσεκτικά το έργο των δημόσιων αρχών. Ειδικότερα,  θα πρέπει να υπερασπίζεται πάντα την ελεύθερη πρόσβαση σε πληροφορίες που προέρχονται ή δημιουργούνται από αυτές, τα αρχεία ή τα διοικητικά τους 
δεδομένα.

12.  Ο δημοσιογράφος πρέπει να σέβεται και θα σέβεται τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας που προκύπτουν από κάθε δημιουργική δραστηριότητα.

ΑΡΧΕΣ ΔΡΑΣΗΣ

13. Η δέσμευση του δημοσιογράφου για αναζήτηση της αλήθειας καθιστά αναγκαία την αναφορά μόνο πραγματικών περιστατικών , των οποίων γνωρίζει την προέλευση, χωρίς παραποίηση  εγγράφων ή παράλειψη βασικών πληροφοριών καθώς και τη μη δημοσίευση ψευδών  παραπλανητικών ή διαστρεβλωμένων πληροφοριών.

Ως εκ τούτου

α. Θα πρέπει να τεκμηριώνει την πληροφορία που δημοσιεύει, διαδικασία η οποία περιλαμβάνει τη διασταύρωση των πηγών καθώς και να δίνει το δικαίωμα σε πρόσωπα που αναφέρει να καταθέσουν την δική τους εκδοχή των γεγονότων.

β. Σε περίπτωση διάδοσης ψευδούς, παραπλανητικού ή διαστρεβλωμένου περιεχομένου ο δημοσιογράφος είναι υποχρεωμένος να το διορθώσει πολύ γρήγορα, ανάλογα με το μέσο στο οποίο εργάζεται. Επίσης, μέσω του μέσου του, οφείλει να ζητήσει συγνώμη. 

γ.  Επίσης και χωρίς απαραίτητα να έχει προηγηθεί προσφυγή στα δικαστήρια, θα πρέπει να διευκολύνει φυσικά ή νομικά πρόσωπα να απαντήσουν σε ανακρίβειες κατά τρόπο παρόμοιο με εκείνο που αναφέρεται στην προηγούμενη παράγραφο.

14. Κατά την άσκηση των επαγγελματικών του καθηκόντων, ο δημοσιογράφος πρέπει να χρησιμοποιεί αξιοπρεπείς μεθόδους για να αποκτήσει την πληροφορία και από αυτές αποκλείονται οι παράτυπες διαδικασίες 

15. Ο δημοσιογράφος θα αναγνωρίζει και θα σέβεται το δικαίωμα φυσικών και νομικών προσώπων να μην παρέχουν πληροφορίες ή να απαντούν σε ερωτήσεις που τους θέτει, παρά το επαγγελματικό του καθήκον να υπηρετεί το δικαίωμα των πολιτών στην ενημέρωση

16. Με τις ίδιες εξαιρέσεις που προβλέπονται για το επαγγελματικό απόρρητο, ο δημοσιογράφος θα σέβεται το off the record όταν έχει ρητή επίκληση ή συμπεραίνεται ότι αυτή ήταν η βούληση του πληροφοριοδότη.

17. Ο δημοσιογράφος θα κάνει πάντα μία σαφή και ξεκάθαρη διάκριση μεταξύ των γεγονότων και γνωμών, ερμηνειών ή εικασιών, παρά το γεγονός ότι δεν είναι υποχρεωμένος να κρατά ουδέτερη στάση κατά την άσκηση του επαγγελματικού του καθήκοντος.

18. Προκειμένου να μην παραπλανεί ή να δημιουργεί σύγχυση στο κοινό, ο δημοσιογράφος είναι υποχρεωμένος να κάνει μία επίσημη και αυστηρή διάκριση μεταξύ ενημέρωσης και διαφήμισης

Ως εκ τούτου, γίνεται αντιληπτό ότι είναι ηθικά ασυμβίβαστη η ταυτόχρονη άσκηση του δημοσιογραφικού και του διαφημιστικού επαγγέλματος. Το ασυμβίβαστο αυτό επεκτείνεται και σε όλες τις δραστηριότητες που σχετίζονται με την Επικοινωνία και συνεπάγονται σύγκρουση συμφερόντων με την άσκηση του δημοσιογραφικού επαγγέλματος τις ηθικές αρχές και τους κανόνες του.

19.  Ο δημοσιογράφος δεν θα δέχεται, άμεσα ή έμμεσα, αμοιβές ή φιλοδωρήματα τρίτων για να προωθήσει, να καθοδηγήσει ή να δημοσιεύσει πληροφορίες ή απόψεις πάσης φύσεως.

20. Ο δημοσιογράφος δεν θα χρησιμοποιεί προς όφελος του, προνομιακή ενημέρωση που είχε κατά την άσκηση των καθηκόντων.  Συγκεκριμένα, ο δημοσιογράφος που τακτικά ή περιστασιακά ενημερώνεται επί οικονομικών θεμάτων, θα υπόκειται στους ακόλουθους περιορισμούς: 

α) Δεν μπορεί να χρησιμοποιεί προς όφελος του, οικονομικά στοιχεία τα οποία περιήλθαν σε γνώση του πριν την διάχυση τους στο ευρύτερο κοινό ούτε να διαβιβάσει τα δεδομένα αυτά σε τρίτους.

β) Δεν θα μπορεί να γράψει για μετοχές ή αξίες από τις οποίες προκύπτει αξιοσημείωτο οικονομικό όφελος για τον ίδιο ή συγγενικά του πρόσωπα. 

γ) Με κανέναν τρόπο, δεν θα μπορεί να διαπραγματευθεί μετοχές ή αξίες, για τις οποίες σκοπεύει να γράψει στο εγγύς μέλλον.